1. Kiến trúc Gothic là gì?

Kiến trúc Gothic, với tên khác là Francigenum opus, có thế hiểu như “những tác phẩm của Pháp”; được ra đời vào khoảng thế kỉ XII ở châu Âu. Ban đầu, Gothic gắn liền với thiết kế nhà thờ, mang vẻ bí ẩn và lạ lẫm bởi nó có liên quan tới một khái niệm "man rợ và kinh dị”. Từ Gothic xuất phát từ tên gọi người Goth, những người mà theo La Mã là những kẻ "mọi rợ". Nên gothic từng bị coi như một biến thể của kiến trúc Roma và không mang giá trị văn hóa. Nhưng các nhà nghiên cứu đã phủ nhận điều này. Bởi Gothic có cả một lịch sử, đặc điểm và những công trình tiêu biểu của riêng mình.

2. Nguồn gốc và đặc trưng của kiến trúc Gothic

Kiến trúc Gothic xuất hiện ở vùng Île-de-France và Haute Picardie của Pháp. Sau đó phong cách kiến trúc này lan ra từ miền Bắc nước Pháp ra khắp châu Âu bắt đầu từ thập niên 1230. Vậy nên không sai nếu nói: Pháp là cái nôi của kiến trúc Gothic.

Abbot Suger (1081-1151), người được cho là  cha đẻ của kiến trúc Gothic tại Pháp đã thiết kế cải tạo nhà thờ, tu viện ở Saint-Denis. Phần lớn nhà thờ ở được xây dựng lại theo một phong cách Gothic trong những năm 1230. Các chi tiết kiến ​​trúc Gothic được tìm thấy trong những lối đi phía đông và trong các hầm mộ bên dưới nhà thờ.

Tu viện Saint-Denis là một trong những công trình đầu tiên sử dụng những nét kiến trúc của Gothic.

Kiến trúc Gothic ra đời sau thời kì kiến trúc Roman. Sự khác biệt dễ dàng nhận thấy nhất giữa hai lối kiến trúc Trung Cổ này là trong khi kiến trúc Roman theo kiểu vòm cong tròn thì kiến trúc Gothic lại theo kiểu vòm nhọn. Kiến trúc Gothic có cửa sổ nhiều hơn và kích thước cửa sổ cũng lớn hơn kiến trúc Roman.

Gothic với mái vòm nhọn, hướng lên trên với ý nghĩa phát triển, vương lên

Hệ thống kết cấu nhà thờ Gothic là một hệ thống không gian lớn, dùng khung chịu lực với những thành phần chính tính từ đổ mái xuống là: vòm mái hình múi có sống, cuộn nhọn, cột và cuộn bay. Hệ thống đã tạo cho kiến trúc những không gian mênh mông, khoáng đạt và một khung cảnh nội thất nhẹ nhàng, tràn ngập ánh sáng. Cùng cửa sổ hoa hồng được thiết kế tinh tế, đẹp mắt. Các tấm cửa sổ kính màu tạo đón ánh nắng mặt trời khiến nó rực rỡ hơn.

 
Hệ thống hành lang mái vòm nhọn

Cửa sổ hoa nhìn từ bên trong ở Nhà thờ Đức Bà Paris

Cửa sổ ở Nhà thờ Đức Bà Amiens

Cửa kính màu đặc trưng ở Nhà thờ Đức Bà Chartres

Cửa vào Nhà thờ đức bà Paris được tạo khắc công phu

3. Các công trình kiến trúc Gothic tại Pháp

Kiến trúc Gothic được thể hiện rõ rệt nhất và đẹp nhất trong các nhà thờ lớn, trong các thánh đường và một số các công trình dân dụng. Nhiều mẫu kiến trúc nhà thờ còn lại đến ngày nay. Nhà thờ Saint-Étienne là nhà thờ chính tòa của tổng giáo phận Bourges, tỉnh Cher, Pháp.

Nhà thờ Saint-Étienne được UNESCO công nhận là Di sản thế giới năm 1992 với tư cách là một công trình tiêu biểu cho kiến trúc Gothic thời kì đầu tại Pháp.

Nhà thờ Đức Bà Amiens là nhà thờ chính tòa của giáo phận Amiens, miền Bắc nước Pháp.

Nhà thờ Đức Bà Amiens được khởi công xây dựng năm 1220. Nhà thờ Đức Bà Amiens dài 145 (bên ngoài) và 133,5 mét (bên trong). Gian giữa nhà thờ rộng 14,6 mét còn cánh ngang rộng 70 mét. Nhà thờ có mái vòm cao 42,30 mét và đỉnh tháp cao tới 112,70 mét. Diện tích mặt sàn của nhà thờ là 7.700 mét vuông còn thể tích khối là khoảng 200.000 mét khối.

Nhà thờ Đức Bà Chartres là nhà thờ lớn của thành phố Chartres, Pháp.

Đây là nơi đăng quang của vua Henry IV, vị vua duy nhất làm lễ đăng quang tại đây. Nhà thờ Đức Bà Chartres được coi là một trong những công trình kiểu Gothic đẹp và lớn nhất.

Nhà thờ rất đồ sộ, phần lớn trong số đó tồn tại từ khi xây dựng (thế kỷ 13) đến nay. Có tổng cộng 176 tấm kính màu với diện tích lên tới 2600 mét vuông, đa số là các tấm kính màu mô tả các vị thánh hoặc các nhân vật trong Kinh Thánh.

Nhà thờ Đức Bà Paris là một nhà thờ Công giáo tiêu biểu cho phong cách kiến trúc gothic trên đảo Île de la Cité (nằm giữa dòng sông Seine) của Paris. Đây cũng là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Paris.

Việc sử dụng sáng tạo của mái cong kiểu vòm có sườn và trụ bay, cửa sổ hoa hồng khổng lồ và đầy màu sắc của nó, và chủ nghĩa tự nhiên và phong phú của trang trí điêu khắc của nó làm cho nó khác biệt với phong cách La Mã trước đó.

Sự việc nhà thờ Đức Bà Paris bị cháy đã gây bàng hoàng cho không chỉ người dân Pháp mà người dân toàn thế giới bởi nhà thờ này mang trong mình những giá trị to lớn về tôn giáo, lịch sử cũng như về kiến trúc. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tuyên bố sẽ phục dựng lại nhà thờ trong 5 năm, tuy nhiên giới chuyên gia cho rằng để có thể khiến nhà thờ Đức Bà Paris trở lại như xưa có thể mất tới vài chục năm.

Nhà thờ Đức Bà Reims là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Reims, tại thành phố Reims, cộng hòa Pháp. Được xây dựng từ thế kỉ 13, đây nơi đăng quang của gần như toàn bộ các hoàng đế Pháp.

4. Một số công trình kiến trúc Gothic trên thế giới

Thánh Đường Milan - một trong những công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu ở Italia

Nhà thờ Salisbury - Anh

Nhà thờ Ely, Anh

Cung điện Doge’s, Italia

Trên đây là những nét cơ bản của kiến trúc Gothic – gắn liền với văn hóa lịch sử Pháp nói riêng và thế giới nói chung. Công trình cổ xưa luôn cất giữ những giá trị không thể đong đếm được. Nhà thờ, cung điện trên là nơi để chúng ta khám phá về Gothic, cũng là những biểu tượng tạo nên cảm hứng cho chúng ta. Việc tìm hiểu những nét kiến trúc, di tích cổ đã giúp con người tái hiện lại cuộc sống xa xưa, để từ đó bảo tồn những điều vô giá ấy.